Con mắt bao dung và tinh thần trách nhiệm

(trả lời phỏng vấn của báo Việt Weekly)
Ts. Nguyễn Thanh Giang

“…những người trong nước phải nhìn thấy, phải mở cả tấm lòng của mình ra đối xử với người Việt ở nước ngoài thật sự với tình tương kính, không thể với thái độ kẻ cả…”

VW: Thưa tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang, ông đánh giá thế nào về chuyến đi của chủ tịch nhà nước Nguyễn Minh Triết vừa qua?

NTG: Chuyến đi của ông Nguyễn Minh Triết vừa qua đã thể hiện một cách tốt đẹp, mặc dù đã phải trải qua những trở ngại, những trắc trở, và mang đầy kịch tính. Việc ông Triết đi Mỹ đã được dự định từ lâu theo lời mời dự kiến của Tổng thống Bush. Nhưng trước đó ít lâu đã có những lực lượng chống phá chuyến đi này. Nhiều người trong nước cho rằng, chỉ huy sự chống phá này là từ bên ngoài và thông qua bàn tay nào đó ở bên trong thực hiện. Họ muốn phá thông qua những việc diễn ra rất trớ trêu.

Đây là chuyến đi lịch sử, lần đầu tiên một vị lãnh đạo cao nhất của nước Việt Nam Cộng Sản đến thăm nước Mỹ.

Thường các cuộc viếng thăm của nguyên thủ như thế này, cũng như các giao dịch thông thường, đến với nhau, đều có quà. Như ông Clinton đến thăm Việt Nam, đã đem món quà Hiệp ước Thương mại Việt-Mỹ. Khi tổng thống Bush sang thăm Việt Nam đã đem món quà PNPR và xóa bỏ CPC. Nhưng khi mà Nguyễn Minh Triết chuẩn bị đi Mỹ, người ta chuẩn bị “ món quà” rất là tồi tệ. Họ vung tay tát thẳng vào bộ mặt nhân quyền của Mỹ muốn trưng ra ở Việt Nam thông qua việc tổ chức những cuộc bắt bớ rất dã man, rất tàn bạo một loạt những người đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền. Họ bắt bớ đàn áp đến mức trở thành cực kỳ vô lý.

Ngoài việc bắt bớ linh mục Nguyễn Văn Lý, rồi luật sư Nguyễn Văn Đài, bắt cả sang những nữ luật sư trẻ với bộ mặt rất khả ái như Lê thị Công Nhân. Tệ hơn nữa là, chuẩn bị sang nước người ta mà lại mạt sát các quan chức của quốc hội Hoa Kỳ như bà dân biểu Loretta Sanchez. Và, nếu tôi không có những phản ứng quyết liệt, người ta còn chuẩn bị tung ra hàng loạt những bài báo để vỗ vào mặt ông Michael Marine, đại sứ Hoa Kỳ. Bộ Chính trị thì đã quyết định là để cho ông Triết đi Hoa Kỳ vào tháng Sáu và đến tháng Mười đi Trung Quốc. Rập một cái, sức ép từ đâu đã bắt ông Triết phải bái kiến Bắc Triều trước khi sang Hoa Kỳ. Tất cả những điều đó đã tạo thành khúc mắc lớn mà suýt nữa người ta cho rằng là Hoa Kỳ tự ái không mời nữa và. ông Triết không thể đi Mỹ được. Dưới sự chỉ huy từ nước ngoài, các lực lượng tả khuynh giáo điều cực đoan ở trong nước muốn ngăn chặn cuộc đi của ông Triết.

Nhưng cuối cùng, một điều rất hay ho là tổng thống Bush vẫn mời và Chủ tịch Nguyễn Minh Triết đã sang Mỹ. Đấy là một thắng lợi. Nó đã thể hiện được ước nguyện của toàn dân Việt Nam nói chung và kể cả những đảng viên đảng Cộng Sản Việt Nam nói riêng, muốn Việt Nam xích lại với Hoa Kỳ. Thật vậy,:muốn nước Việt Nam không những đạt được dân mạnh, nước giầu, xã hội công bằng, dân chủ văn minh mà còn có thể bảo vệ được lãnh thổ và lãnh hải của mình thì phải đi theo công thức của chúng tôi, tức là phải làm sao để tay phải nắm chắc được Hoa Kỳ và tay trái nắm chắc được Trung Quốc, Nguyễn Minh Triết sang Hoa Kỳ chính là mở ra được một giai đoạn mới để đi theo hướng tích cực, tiến bộ đó.

VW: Phía hải ngoại, có hai sự kiện mà dư luận rất chú ý. Thứ nhất ông Nguyễn Minh Triết tuyên bố rằng Việt Nam không cần cải thiện nhân quyền. Thứ hai ông Triết cho rằng Việt Nam chưa thích ứng với nền tự do báo chí giống như Hoa Kỳ, để biện minh cho quyền kiểm soát báo chí của chính quyền trong nước. Ông nghĩ sao về hai điều tuyên bố này?

NTG: Tôi không hiểu tâm trạng của ông Nguyễn Minh Triết khi phát biểu như vậy, ông có được bình tĩnh không? Có được đĩnh đạc không? Không thể nói rằng Việt Nam không cần cải thiện nhân quyền vì ngay cả Mỹ nếu nói thế cũng không đúng . Nếu mà đúng nguyên câu nói của ông Triết là Việt Nam không cần cải thiện nhân quyền, thì dù bất kể nói ở đâu, nói với người dân Việt Nam cũng không được, nói với quốc hội Hoa Kỳ lại càng không được. Ở tại cái nơi mà người ta đang xem dân chủ nhân quyền là điều kiện để liên minh liên kết, phát biểu như vậy, tôi cho là không đúng, không thể chấp nhận được, và sai về cơ bản. Mục tiêu dân chủ nhân quyền là mục tiêu lý tưởng của nhân loại. Cả ông Marx cũng thừa nhận đấy là lý tưởng mà nhân loại cần đi tới. Cho đến thời đại ngày nay, muốn xã hội phát triển thì dân chủ, nhân quyền phải luôn luôn được cải thiện, không bao giờ ngưng. Đó là lý tưởng phải đạt được mà mỗi ngày, càng xích đến gần hơn chứ không bao giờ được xem là thỏa mãn, là, chúng tôi đã có dân chủ và nhân quyền đủ rồi. Nếu Nguyễn Minh Triết nói như vậy, tôi khẳng định, rằng ông đã nói trong tâm trạng không được bình ổn và không đứng đắn. Dẫu Việt Nam có nhân quyền dân chủ khá hơn, cũng không thể nói là Việt Nam không cần cải thiện dân chủ và nhân quyền, huống hồ gì vấn đề dân chủ và nhân quyền tại Việt Nam bây giờ đang còn ở mức thấp, đang thật sự quá thiếu thốn và quá bê trễ so với mặt bằng chung của nhân loại.

VW: Là người đã sinh trưởng và sống qua nhiều giai đoạn thăng trầm của đất nước Việt Nam, là một nhà trí thức của Việt Nam và là cây cổ thụ của các nhà bất đồng chính kiến ở Việt Nam, ông đánh giá thế nào về tình hình Việt Nam hiện nay?

NTG: Tôi cho là sau đổi mới, Việt Nam cũng có những đổi mới và phát triển tốt về các vấn đề kinh tế. Trong thời gian tương đối dài 5,7 năm qua, nền kinh tế tiến triển một cách tương đối ổn định, tốc độ chưa cao chưa xứng tầm với tiềm năng của dân tộc, nhưng nói chung về kinh tế có ổn định và tăng tiến. Đời sống của nhân dân, của đất nước đương nhiên đã tốt hơn nhưng vẫn còn nhiều khuyết tật. Trong đó, các vấn đề như phân hóa giàu nghèo, như tham ô lãng phí, tệ nạn xã hội, còn rất nhiều vấn đề không thể an tâm được, không thể hài lòng được. Kinh tế khá lên đôi phần, tuy nhiên về mặt chính trị, về mặt tư tưởng vẫn còn rất kém. Về mặt văn hóa, về mặt giáo dục rất kém so với mặt bằng chung của nhân loại, càng kém một cách rất đáng xấu hổ so với tư chất của dân tộc và tiềm năng của dân tộc. Đặt biệt là, vấn đề dân chủ và nhân quyền thì càng đáng phàn nàn.

VW: Trong chuyến đi của ông Triết qua Mỹ, ông mời gọi các chất xám ở hải ngoại và đầu tư. Ông Triết cũng gặp phải sự chống đối của đồng bào tại hải ngoại về chủ trương của đảng Cộng Sản. Cá nhân ông nghĩ thế nào về lời mời gọi của ông Nguyễn Minh Triết?

NTG: Về câu nói, đồng bào Việt Nam ở nước ngoài đặt biệt là ở Mỹ như là khúc ruột của quê hương Việt Nam, của tổ quốc Việt Nam, tôi cho về nguyên lý là đúng, đối với tấm lòng của người mẹ Việt Nam là đúng. Nhưng có một số bà con ở bên đấy nghe không thuận tai vì họ có ấn tượng không tốt đẹp với người Cộng sản. Những người Cộng sản Việt Nam đã từng có những sai lầm, ví dụ như sau chiến thắng 30 tháng Tư, đáng lẽ phải xúc tiến ngay hòa hợp hòa giải dân tộc, phải xem đây là lịch sử trớ trêu, phải tiến tới là Nam Bắc không còn phân tranh nữa, đoàn tụ lại với nhau, xem như anh em một nhà, họ lại đưa ra những chính sách rất sai lầm như là bỏ tù hàng loạt, đưa đi cải tạo hàng loạt, tạo những bức bối để bà con phải vượt biển rồi chết thê thảm trên đường ly hương. Dĩ nhiên, đó là những việc hết sức đau xót còn ngâm mãi trong lòng bà con người Việt ở nước ngoài một nỗi hận thù đối với người Cộng Sản Việt Nam. Mối hận thù ấy có nguyên cớ đúng của nó, tức là xuất phát từ cái sai của chủ nghĩa Cộng sản.

Nhưng tôi nghĩ rằng, đối với trách nhiệm dân tộc, người Việt Nam ở bất cứ phương trời nào, đối với tổ quốc Việt Nam, đối với dân tộc Việt Nam đều phải hướng tới hòa hợp hòa giải. Hãy cố gắng quên đi những mối thù đó, những ân hận đó, những tiếc nuối đó, để nghĩ về dân tộc. Bà con Việt Nam bên ngoài phải luôn luôn tự khẳng định mình là máu Việt Nam, là xương thịt của Việt Nam luôn luôn phải hướng về đất nước. Đồng thời, những người trong nước phải nhìn thấy, phải mở cả tấm lòng của mình ra đối xử với người Việt ở nước ngoài thật sự với tình tương kính, không thể với thái độ kẻ cả, là người chiến thắng đối với kẻ chiến bại. Cũng không nên chỉ nghĩ tới khai thác người Việt ở nước ngoài, mà phải thật sự thương yêu người Việt ở nước ngoài như người dân ở trong nước, thật sự quí trọng họ.

Tôi may mắn là một trong vài nhà khoa học được dịp sang Mỹ sớm nhất, từ năm 1989. Tôi đã được mời sang Mỹ dự hội nghị khoa học Địa chất Quốc tế lần thứ 28 tại Washington. Tôi là người ở xứ sở của Đảng Cộng sản đầu tiên sang tiếp xúc với các khoa học Mỹ và bà con Việt Nam. Tôi có nhìn nhận một số vấn đề, cho nên khi về, tôi đã viết thư cho ông Thủ tướng Phạm Văn Đồng lúc bấy giờ. Tôi đã đề xuất nhiều việc, Cách nay đã gần 20 năm. tôi đã đặt vấn đề là đừng xem những người Việt Nam bỏ nước ra đi là những người có tội, những người bỏ tổ quốc là những người phản động. Phải xem sự kiện một bộ phận dân tộc bỏ đất nước để ra đi là một cái họa, nhưng trong cái họa ấy lại ẩn tàng cái phúc. Nếu cái phúc mà mình không biết sử dụng, không biết nâng niu, đôi khi cái phúc lại là mầm chứa của cái họa. Nếu là cái họa, chúng ta nhìn bằng cặp mắt nhân ái, cư xử bằng bàn tay nhân ái thì cái họa sẽ biến thành cái phúc.

Đấy sẽ là vốn liếng quý của đất nước, của dân tộc. Bà con mình tản mạn ở các nước có khoa học tiền tiến, có nền tư tưởng tiền tiến, đấy là tiềm năng của đất nước, đấy là cái phúc của dân tộc. Tôi đã đặt vấn đề với ông Phạm Văn Đồng. Tôi cũng nói mình là quê hương, mình là số đông, mình phải có con mắt bao dung và phải có tinh thần trách nhiệm đối với họ. Lúc bấy giờ,ai cũng nhắc đến trong số người bỏ nước ra đi, đã có đến 300,000 trí thức và khoa học giỏi nhưng chỉ nghĩ đến khai thác, sử dụng số này. Tôi nói rằng, tại sao ta là quê hương, là tổ quốc mà chỉ muốn khai thác họ, bòn rút họ. Tôi đã nói là phải bảo vệ họ, còn nghĩ đến họ là đồng bào, là con dân thì phải chăm sóc họ và phải nuôi nấng trong lòng họ ý thức dân tộc. Tôi đã lo lắng gần 20 năm trước là bà con mình làm sao giữ lấy nền văn hóa của dân tộc ở trên đất Mỹ, dậy dỗ con cái nói tiếng Việt. Tôi là người đầu tiên viết giấy gởi cho đảng và nhà nước, đặt vấn đề phải thừa nhận hai quốc tịch cho những người Việt Nam ở nước ngoài. Bây giờ ai cũng thấy có thể chấp nhận được,.nhưng lúc bấy giờ, người ta cho tôi là kẻ phản động, ăn phải bả tư sản, ăn phải bả của Mỹ, ăn phải bả của “ngụy quân ngụy quyền” v.v...

VW: Một nhà bất đồng chính kiến khác là ông Hoàng Minh Chính cũng khẳng định rằng, nếu có thể được ông sẵn sàng bắt tay với khối cộng sản cấp tiến, điển hình như Nguyễn Minh Triết hay Nguyễn Tấn Dũng để xây dựng đất nước tốt đẹp hơn. Oâng nghĩ như thế nào về lời phát biểu của ông Hoàng Minh Chính?

NTG: Tôi nghĩ rằng bất cứ ở đâu cũng có người tốt, người không tốt. Trong một con người cũng có thời điểm tốt, thời điểm không tốt. Trong đội ngũ chung của những người lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam cũng có những người tốt, có những người không tốt, có những người sáng suốt có những người không sáng suốt, cũng có người tả, cũng có người hữu. Gần đây, đã có những người dám bộc lộ ra, ví dụ như ông Võ Văn Kiệt đã bộc lộ từ lâu một xu hướng cấp tiến. Bây giờ, những người như ông Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Minh Triết bằng hành động, bằng lời nói mới chỉ có mức độ nhưng,.bằng hành động, đã vượt qua những khó khăn trở ngại, gây ra bởi bọn bên ngoài kết hợp với nhóm bảo thủ cực đoan ở bên trong muốn ngăn chặn ông Triết nhưng ông vẫn vượt qua để đi Mỹ, tức là ông đã có xu hướng tích cực, tiến bộ.

Cho nên, phải luôn luôn nhìn vào lực lượng ấy và phải làm hậu thuẫn cho những lực lượng cấp tiến, những lực lượng tiến bộ đang lái đất nước Việt Nam đi đúng vào hướng tiến bộ của nhân loại. Phải ủng hộ họ, củng cố cho họ, vì bản thân họ cũng gặp những khó khăn. Bà con ở nước ngoài phải nhìn thấy họ có những khó khăn, những người lãnh đạo Việt Nam trong bộ chính trị cũng gặp những khó khăn, họ phải vượt qua được sức uy hiếp của những thần uy đen tối. Tuy rằng sau đại hội X các thế lực đen tối đã giảm sút, nhưng chúng vẫn hoành hành vẫn khống chế rất nhiều. Cho nên phải làm sao chung lưng cùng họ để họ đứng lên vững vàng hơn nữa, để chiến thắng được những thế lực bảo thủ, thế lực cực đoan và thế lực cộng sản cuồng tín để hướng tới chiều hướng tốt đẹp và đưa đất nước đi theo hướng mỗi ngày một tốt hơn.

VW: Ông có ủng hộ quyền tự do ngôn luật tuyệt đối hay không và có sẵn sàng tranh đấu cho điều này?

NTG: Tôi không những ủng hộ mà tôi là người tích cực vận động cho điều đó. Bản thân tôi bằng một năng lực tối thiểu và bằng sự dũng cảm tối đa mà tôi có thể thể hiện được, mặc dù tôi không phải là người dũng cảm lắm, tôi đã vượt qua những nỗi sợ hãi để thực hiện điều đó. Tôi dành quyền tự do ngôn luận và tự do phát biểu ý kiến. Tôi luôn luôn kêu gọi những người lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam, hãy noi gương một người không đâu xa lạ, noi gương ông lãnh tụ cao nhất của họ tức là ông Nguyễn Ái Quốc, ngày xưa ông đã kêu gọi tự do ngôn luận tự do báo chí. Bây giờ họ phải làm theo lời kêu gọi của ông ta, làm theo ước nguyện của nhân dân Việt Nam là phải có tự do ngôn luận tự do báo chí và phải có một sự cải tổ chính trị, làm sao cho nền chính trị đáp ứng được với nền kinh tế thị trường, tức là nền chính trị mang lại sự phản ảnh của xã hội hóa. Có nền tự do báo chí, người dân mới tham gia tích cực vào sứ mệnh làm chủ đất nước và đất nước mới phát triển được.

VW: Cám ơn tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang.

NTG: Cám ơn quí vị, mong rằng tiếng nói của quí vị mỗi ngày một mạnh mẽ và rộng rải hơn để cải thiện nhận thức của bà con trong nước cũng như nước ngoài, đặng góp phần tích cực hơn trong công cuộc dân chủ hóa đất nước Việt Nam.

Trần Nhật Phong thực hiện
Nguồn: Việt Weeklyngày 28 tháng 6 năm 2007