Hai Mặt Chuyến Đi Của Ông Triết

Two sides to Triet's US visit
John E Carey . Asia Times . 27/6/07 . Trung Cang lược dịch.

Mặc dù đạt được các hợp đồng mới về mậu dịch và đầu tư, chuyến viếng thăm có tính bước ngoặc của Chủ Tịch Nước Việt nam Nguyễn Minh Triết đến Hoa Kỳ, lần đầu tiên tính từ khi chấm dứt chiến tranh Việt nam vào năm 1975, đã chấm dứt bằng một điểm chua chát và nêu lên các vấn đề mới về về đường lối quan hệ.

Tổng Thống Hoa Kỳ, đến thăm Việt nam năm ngoái khi Hà nội đăng cai cuộc họp APEC, trong thứ Sáu vừa qua đã gặp riêng với ông Triết tại Bạch Ốc. Hai người lãnh đạo sau đấy đã ngồi cạnh nhau, phát biểu với truyền thông quốc tế trong cuộc thảo luận bán chính thức ở Văn Phòng Bầu Dục.

Ông Bush bảo với các ký giả rằng họ bàn với nhau về các cơ hội kinh tế to lớn, các hợp tác song phương đã từng có và sẽ tiếp tục mang lại cho hai bên. Mậu dịch thường niên cùng sự hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt nam hiện ước lượng cỡ 10 tỉ đô, các công ty lớn của Hoa Kỳ đã đầu tư lớn vào ngành sản xuất tại nước Đông Nam Á này.

Nhưng ông Bush cũng phá bỏ cách dùng văn từ hoà hoãn một cách đáng kể, và công khai quở trách ông Triết về hồ sơ nhân quyền của chính quyền của ông Triết.

"Tôi cũng đã nói một cách rõ ràng rằng, nhằm mục đích tăng trưởng các quan hệ sâu xa hơn, điều quan trọng là các bạn hữu của chúng tôi nhất thiết phải có sự khẳng định đối với nhân quyền, tư do, và dân chủ," ông Bush nói vậy với ông Triết ngồi ngay bên cạnh. "Tôi đã giải thích tôi tin tưởng mạnh mẽ xã hội sẽ được phú túc một khi người dân được phép bày tỏ một cách tự do hay thờ phượng tự do."

Trong cuộc thăm viếng dài một tuần, ông Triết cũng gặp gỡ lãnh đạo lưỡng đảng Quốc Hội ở Capitol Hill. Các nhà lập pháp có mặt trong buổi họp phát biểu rằng ông ta bị sửa lưng liên tục đối với các khiếu tố mới đây của các nhóm nhân quyền cho là chính quyền của ông Triết gia tăng đàn áp các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ và các lãnh đạo tôn giáo, mà một số đã tuyên án tù dài hạn vì các loại cáo buộc chống nhà nước.

Lên tiếng phê bình với các ký giả sau cuộc nói chuyện, Dân biểu Cộng hoà Ed Royce, một người có mặt trong buổi họp, nói rằng nhân quyền là vấn đề cao trào khống chế toàn bộ phiên họp.

"Chúng ta phải nhìn thấy sự chấm dứt cách hành xử như thế này nếu muốn quan hệ được cải thiện," theo lời ông ta, thêm vào rằng ông Triết có trả lời các câu hỏi nhưng "rất lẩn tránh" trong cuộc họp.

Trước đây, Hoa Kỳ đã xác định sự tương nhượng về mậu dịch, bao gồm việc ủng hộ Việt nam gia xin gia nhập WTO, là điều Hà nội đã đạt được vào tháng Giêng năm nay, qua các tiến bộ thấy rõ trong hồ sơ nhân quyền dài hun hút. Quốc hội đã yêu cầu ông Bush thúc đẩy ông Triết chấm dứt điều được cho là sự lan rộng ngược đãi nhân quyền có nhà nước bao che, và điều này dường như đã xẩy ra hôm thứ Sáu.

Có thể đoán được, ông Triết bảo vệ vị trí nhà cầm quyền của ông với giới ký giả trước và sau cuộc gặp gỡ tại Bạch Ốc. Ông ta phát biểu là đã có một cuộc trao đổi "trực tiếp và cởi mở" về nhân quyền với ông Bush, nhưng không cho biết liệu nhà cầm quyền của ông có thay đổi chính sách hay hành động theo sau kết quả của cuộc thảo luận hay không.

"Không phải là vấn đề cải thiện hay không," ông Triết nói vậy trong một cuộc phỏng vấn của AP, vài giờ sau cuộc gặp ông Bush. "Việt nam có pháp luật riêng và những ai vi phạm luật pháp sẽ bị xử lý. Pháp luật của người Việt không thể giống luật Hoa Kỳ 100% do khác biệt về điều kiện và bối cảnh lịch sử. Có các hiểu biết khác nhau trong vấn đề này," theo ý ông ta, qua lời một người thông ngôn.

Tuy thế, truyền thông Hoa Kỳ lại đưa tin về chuyến đi của ông ta khác. Một bản nghiên cứu phân tích về số lượng thông tin về cuộc viếng thăm của ông ta cho thấy 70% các hãng tin đã nêu lên vấn đề nhân quyền. Tuy vậy đối với truyền thông Việt nam thì đề tài ấy hầu như toàn bộ bị bỏ quên, thương mại cùng loạt thoả ước đầu tư mới dẫn đầu các tựa tin lớn.

Ông Triết khăng khăng rằng các khác biệt về nhân quyền sẽ không gây ảnh hưởng đối nghịch với quyền lợi lớn hơn giữa hai nước. Nhưng không thể nghi ngờ gì được về các ảnh hưởng đáng kể khi ông Bush đã phát biểu công khai về vụ việc nỗi cộm này. Tờ Washington Times trong bản tin đã đưa, nói rằng ông Bush đã "mắng mỏ" ông Triết về hồ sơ nhân quyền Việt nam, đàn áp tôn giáo và thiếu tự do.

Vào thứ Hai, cũng tờ báo này chạy một phụ trang đăng (thuê) bài bình luận do ông Triết viết, được diễn dịch như là một lời trách cứ chính thức nhẹ nhàng về những lời phê bình của ông Bush với báo chí. Đáng ghi nhận là bài viết này không hề đề cập đến nhân quyền một lần nào cả.

"Được biết đến như là ngôi sao đang lên ở Á châu, Việt nam cung ứng một môi trường kinh doanh và đầu tư hấp dẫn, được lèo lái bởi một dân số trẻ trung và thân thiện và hết sức lạc quan về tương lai," ông Triết viết thế. "Trong đấu trường quốc tế Việt nam càng ngày càng biểu hiện là một bạn hàng có khả năng đáp ứng và đáng tin cậy. Theo tôi biết một Việt nam ổn định và thịnh vượng cũng là ước muốn của Chính phủ và nhân dân Hoa Kỳ."

Nhìn tổng thể, bài viết đọc lên nghe như một bài giảng cho trẻ con đi học hơn là một bài viết có phụ thảo (op-ed essay), nhấn mạnh đến hy vọng của ông ta rằng các vấn đề mậu dịch và đầu tư song phương, rồi sẽ lại như trước kia, ăn trùm các quan ngại của Washington về hồ sơ dân chủ và nhân quyền nghèo nàn của chính quyền (VN).

Ông Triết viết "liên kết song phương được xây dựng trên quan tâm và quyền lợi hổ tương của hai nước: Thương mại, văn hoá, khoa học và kỹ thuật, giáo dục, hoà bình khu vực và ổn định, cuộc chiến chống khủng bố, ngăn ngừa phổ biến vũ khí sát hại hàng loạt, viện trợ nhân đạo chống HIW/AIDS, cúm gia cầm, và hàn gắn vết thương chiến tranh." Ông ta thêm: Đối với việt nam, Hoa Kỳ luôn luôn là bạn hàng chính, và sự khẳng định hợp tác đa phương của Việt nam với Hoa Kỳ là nghiêm túc và kiên định."

Chỉ có thời gian mới trả lời được những gì đã xẩy ra sau lưng khung cửa đóng tại Washington tuần qua. Nhưng chuyện kèn cựa nhẹ giữa ông Bush và ông Triết trên truyền thông lại chỉ ra quan hệ song phương có khả năng là một giai đoạn sóng gió trước mặt, đặc để, nếu ông Bush thực sự nghiêm túc đặt ưu tiên lên dân chủ và nhân quyền, kết hợp chung với vấn đề kinh tế trong các đối tác chính thức của chính phủ với những người cầm quyền Cộng Sản Việt nam.

John E. Carrey là cựu Chủ Tịch của tổ hợp Tư Vấn Quốc Phòng International Defense Consultants, Inc.




--------------------------------------------------------------------------------
Two sides to Triet's US visit
By John E Carey

WASHINGTON - Despite landing new agreements on trade and investment, Vietnamese President Nguyen Minh Triet's landmark official visit to the United States, the first by a Vietnamese head of state since the end of the Vietnam War in 1975, ended on a sour note and raises new questions about the direction of the relationship.

US President George W Bush, who visited Vietnam last year when Hanoi hosted an Asia-Pacific Economic Cooperation

meeting, last Friday met privately with Triet at the White House. The two leaders later spoke to the international media sitting side by side in an informal discussion at the Oval Office.

Bush told reporters they discussed the tremendous economic opportunities closer bilateral cooperation has and would continue to bring to the two nations. Annual trade and cooperation between the US and Vietnam is now estimated at about US$1 billion, and big US corporations have recently made major investments in the Southeast Asian country's manufacturing sector.

But Bush also significantly broke from the conciliatory script and publicly upbraided Triet over his government's rights record.

"I also made it very clear that, in order for relations to grow deeper, that it's important for our friends to have a strong commitment to human rights and freedom and democracy," Bush said, with Triet directly at his side. "I explained my strong belief that societies are enriched when people are allowed to express themselves freely or worship freely."

During his week-long visit, Triet also met with congressional leaders from both political parties on Capitol Hill. Lawmakers in the meeting said he was repeatedly taken to task over recent claims by rights groups that Triet's government has increased repression of pro-democracy activists and religious leaders, some of whom have been sentenced to long prison terms on assorted anti-state charges.

Commenting on the talks afterward to reporters, Republican Congressman Ed Royce, who had attended the meeting, said human rights had been "overwhelmingly the dominant issue" of the session.

"We've got to see a stop to this conduct if this relationship is going to improve," he said, adding that Triet answered questions but was "very evasive" during the meeting.

Earlier, the US had predicated trade concessions, including support for Vietnam's membership bid to the World Trade Organization, which Hanoi achieved this January, on a demonstrable improvement on its abysmal rights record. Members of Congress had called on Bush to push Triet to end what they perceive to be widespread state-sponsored human-rights abuses, and that seems to be what finally happened on Friday.

Predictably, Triet defended his government's position to reporters before and after the White House meeting. He said he had a "direct and open exchange" on human rights with Bush, but offered no indication that he might change his government's policies or practices as a result of the discussion.

"It's not a question of improving or not," Triet said in an interview with the Associated Press, hours after meeting with Bush. "Vietnam has its own legal framework, and those who violate the law will be dealt with. The Vietnamese laws could not be 100% the same as US laws, due to the different historical backgrounds and conditions. There is a different understanding on this issue," he said through an interpreter.

The US media that covered his trip saw it differently, however. A quantitative news analysis of media coverage of Triet's visit showed that fully 70% of news outlets highlighted the human-rights issue. In Vietnamese media, however, the topic was almost entirely overlooked and the new trade and investment pact led the headlines.

Triet insisted that differences on the rights issue would not adversely affect the two countries' "larger interests". But it's no doubt significant that Bush made his public comments on such a high-profile occasion. The Washington Times in its news coverage reported that Bush "chided" Triet for Vietnam's human-rights record, religious repression and lack of democracy.

On Monday, the same publication ran an extraordinary commentary written by Triet in what could be interpreted as a mild official rebuke of Bush's earlier comments to reporters. Notably, the essay did not once mention human rights.

"Known as a new rising star in Asia, Vietnam offers an attractive business and investment environment, driven by a youthful and friendly population who are exceedingly optimistic about the future," Triet wrote. "In the international arena, Vietnam is showing itself more and more to be a responsive and reliable partner. And I know that a stable and prosperous Vietnam is also the wish of the American government and people."

In its entirety, the article reads more like a lecture to schoolchildren than a proper op-ed piece and underscores clearly his hope that bilateral trade and investment issues will, as before, continue to trump Washington's concerns about his government's poor democratic and human-rights records.

Triet wrote that "bilateral ties are built on the two countries' common interests and concerns: commerce, culture, science and technology, education, regional peace and stability, the fight against terrorism, preventing the proliferation of weapons of mass destruction, humanitarian assistance to combat HIV/AIDS, avian influenza, and the lingering wounds of war". He added: "For Vietnam, the United States is always a key partner, and Vietnam's commitment to multifaceted cooperation with the United States is sincere and steadfast."

Only time will tell what really happened behind closed doors in Washington last week, but Bush's and Triet's mild spat in the media indicates the bilateral relationship could be in for rocky time ahead, particularly if Bush was serious about prioritizing democracy and human rights on par with economic matters in his government's official dealings with Vietnam's communist rulers.

John E Carey is the former president of International Defense Consultants, Inc.

http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/IF27Ae01.html